Ang insomnia ay isang sleeping disorder. Kung meron ka nito, nahihirapan kang makatulog o manatiling tulog.
Gamot pampatulog o sleeping pills ang gamot sa insomnia. Hindi ito nabibili over the counter kaya kailangan mong magpatingin sa doktor kung sa tingin mo ay meron ka nito.
Pero may mga bagay na maaari mong gawin para makaiwas sa pagkakaroon ng insomnia o para hindi ito lumala o magpabalik-balik pa.
Mga Uri ng insomnia
May dalawang uri ng insomnia: ang primary at secondary insomnia.
Primary insomnia ang tawag kung ang iyong kahirapan sa pagtulog ay hindi bunga ng iba pang sakit.
Secondary insomnia naman ang tawag sa kundisyon kung nahihirapan kang matulog dahil sa isang particular na sakit, tulad ng hika, rayuma, depresyon, kanser o pagiging acidic.
Secondary insomnia din ang tawag kung hindi ka makatulog dahil pananakit ng katawan, side effect ng gamot na iniinom mo, pag-inom ng alak, o paggamit ng droga.
Mga sanhi ng insomnia
Iba-iba ang sanhi ng insomnia depende na rin sa kung ano uri ang meron ka.
Sanhi ng primary insomnia:
Stress kaugnay sa mga pangyayari sa buhay mo tulad ng:
- Pagbabago o pagkawala ng trabaho
- Pagkamatay ng mahal sa buhay
- Paghihiwalay ng mag-asawa
- Paglipat ng tirahan
Pagbabago sa schedule/kalagayan ng iyong pagtulog:
- Jet lag
- Bagong shift sa trabaho
- Maliwang, mainit o maingay na kapaligiran
Narito naman ang mga sanhi ng secondary insomnia:
- Mga sakit sa isip tulad ng depresyon at anxiety
- Side effects ng mga gamot sa sipon, allergy, depresyon, highblood at hika
- Pananakit ng katawan sa gabi
- Pag-inom ng kape bago matulog
- Paninigarilyo
- Pag-inom ng maraming alak
Mga gamot sa insomnia
Mahirap para sa isang tao na may insomnia na maipagpatuloy ang kanyang pang araw-araw na mga Gawain dahil mas madali siyang mapagod at mairita. Maaaring magreseta ang doktor mo ng gamot pampatulog o sleeping pills sa loob ng maikling panahon. Makatutulong ito sa iyo na magkaroon ng sapat na pahinga sa gabi.
Huwag kang bibili ng over the counter na gamot sa insomnia, maaari itong magdulot ng matitinding mga side effects.
Para sa chronic o pangmatagalang insomnia, kailangan mo ng isang mas mahaba-habang gamutan. Aalamin at gagamutin ng doktor mo ang mga sakit o kundisyon na sanhi ng iyong kahirapan sa pagtulog. Baka kailanganin mong sumailalim sa behavioral therapy. Matutulungan ka nitong isaayos ang mga bagay-bagay na maaaring nakapagpapalala ng iyong insomnia. Malalaman mo rin sa pamamagitan nito ang mga pamamaraan o mga kundisyong nakatutulong sa iyo na magkaroon ng sapat na tulog.
Mga kumplikasyon ng pagkakaroon ng insomnia
Ang ating mga katawan ay nangangailangan ng tulog at pahinga. Mahalaga rin ito sa proseso ng pagkatuto at memorya.
Kung hindi ka pinapatulog ng insomnia, narito ang mga maaaring mangyari sa iyo:
- Magiging mas mataas ang posibilidad na magkaroon ka ng high blood, labis na katabaan, at depresyon
- Posibilidad na matumba
- Kahirapan sa pag-focus
- Pagkabahala
- Pagiging magagalitin
- Kahinaan sa pagtugon, na maaaring maging sanhi ng mga aksidente sa kalsada.
Pag-iwas sa insomnia
Ang pagkakaroon ng malusog na kaugalian sa pagtulog o sleep hygiene ay makatutulong na malabanan ang insomnia.
Narito ang ilang tips para magkaroon ka ng malusog na mga kaugalian sa pagtulog:
- Matulog sa parehong oras gabi-gabi
- Subukang huwag umidlip pag araw, para mas antukin ka sa gabi
- Huwag gumamit ng gadget bago matulog, ang liwanag na inilalabas nito ay sanhi ng hindi agad pagkakatulog
- Iwasan ang pag-inom ng kape at paninigarilyo sa gabi
- Mag-ehersisyo ng regular
- Gawing komportable ang silid-tulugan
- Gumawa ng mga bagay na nakakarelax kung hindi ka pa inaantok, tulad ng pagbabasa, hanggang sa makaramdam ka na ng antok.
